PODSTAWY FOTOGRAFOWANIA

Doskonal kompozycję swoich zdjęć

Kompozycja może zdecydować o fotograficznym sukcesie lub niepowodzeniu. Oto 10 technik, które pomogą tworzyć pięknie skomponowane obrazy oddające indywidualny styl fotografa.
Sylwetka samotnego drzewa w spokojnej wodzie na tle nocnego nieba zabarwionego na pomarańczowo. Na powierzchni wody widać odbicie ujęcia.

Jedną z pięknych cech fotografii jest zapewniany przez nią zakres twórczej swobody i emocjonalnej ekspresji. Z tego powodu rozmowa o poniższych zasadach dotyczących kompozycji fotograficznej może wydawać się nieco ograniczająca. Jednak znajomość kilku prostych zasad kompozycji może pomóc w wykorzystaniu potencjału fotografowanego obiektu i ożywieniu ujęcia.

Gdy poznasz podstawy komponowania i aranżowania ujęć, zaczniesz je stosować bez zastanawiania się i znajdziesz własny styl. Później być może przyjdzie czas na ich łamanie.

Tutaj omawiamy 10 technik kompozycji zdjęć i wskazujemy, jak każda z nich pomaga równoważyć układ elementów na zdjęciach i prowadzić wzrok widza po całym kadrze.

1. Zasada trójpodziału

Tylny ekran LCD aparatu Canon wyświetla linie siatki na zdjęciu przedstawiającym chatę w pagórkowatym krajobrazie.

Zastosowano tu zasadę trójpodziału, aby trawa, góry i niebo wypełniały po jednej trzeciej obrazu. Obiekt – drewniana chata – jest umieszczony w punkcie, w którym przecinają się linie siatki.

Młody pies z biało-rudawą sierścią i postawionymi uszami uważnie patrzy w prawą stronę.

Aby uzyskać maksymalny efekt artystyczny podczas fotografowania portretów, postaraj się ustawić oczy fotografowanego obiektu w okolicy linii wyznaczającej górną tercję obrazu. Ma to zastosowanie niezależnie od pozycji obiektu w pionie w kadrze. Warto stosować tę zasadę bez względu na to, gdzie obiekt znajduje się w linii poziomej, ale umieszczenie go poza środkiem kadru tworzy bardziej dynamiczny obraz. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R50 z obiektywem Canon RF 85mm F2 MACRO IS STM; 1/800 s, f/2 i ISO 100.

Umieszczenie obiektów w centrum kadru może być skuteczne w niektórych sytuacjach – w przypadku prostych układów, takich jak portrety, na których jest oświetlona tylko twarz, a tło jest dużo ciemniejsze, dobrze sprawdza się kompozycja centralna. Asymetryczne kompozycje są jednak bardziej dynamiczne. Zastosowanie zasady trójpodziału w fotografii poprzez umieszczenie obiektu w prawej lub lewej tercji kadru zwykle sprawia, że zdjęcie jest bardziej interesujące i atrakcyjne.

Wiele aparatów, w tym modele z systemu Canon EOS R, takie jak EOS R50, EOS R10 i EOS R7, może wyświetlać siatkę 3 × 3 w wizjerze lub na tylnym ekranie LCD. Użyteczną techniką kompozycji jest umieszczenie punktu zainteresowania w jednym z punktów, w których przecinają się linie poziome i pionowe.

2. Poziomowanie

Poziomica elektroniczna na ekranie aparatu firmy Canon używana do poziomowania horyzontu na ujęciu plaży.

Jeśli celowo nie przechylasz aparatu w celu uzyskania kreatywnego efektu, przed zrobieniem zdjęcia warto sprawdzić, czy linia horyzontu jest ułożona poziomo. Jest to szczególnie ważne podczas fotografowania jeziora lub morza, ponieważ przechylony horyzont będzie wywoływał wrażenie, że woda wylewa się z kadru.

Linie siatki są również dobrym sposobem na sprawdzenie, czy horyzont jest wypoziomowany. Wiele aparatów może wyświetlać na ekranie poziomicę elektroniczną, która zmienia kolor z czerwonego na zielony, gdy aparat jest wypoziomowany. Niektóre aparaty Canon z funkcją stabilizacji obrazu w korpusie (IBIS), takie jak EOS R7, mają funkcję automatycznego poziomowania. Po włączeniu funkcja automatycznie dostosowuje położenie matrycy w celu uwzględnienia niewielkiego przechylenia, co umożliwia poziomowanie zdjęć.

Automatyczne poziomowanie wyłączone

Automatyczne poziomowanie włączone

Modele EOS R50 i EOS R7 mają funkcję automatycznego poziomowania w trybie filmowania ze stabilizacją obrazu, co umożliwia automatyczne poziomowanie nagrań przechylonych w poziomie.

Oczywiście można też obrócić aparat, aby uzyskać interesujące kompozycje. To celowe przechylenie jest często nazywane kątem holenderskim lub niemieckim i jest używane w filmach fabularnych do tworzenia napięcia lub uczucia dezorientacji – dlatego należy używać go z rozwagą i wybierać taki kąt, aby ujęcie nie wyglądało na przypadkowe. Jeśli przechylisz jedno ujęcie w lewo, spróbuj wykonać kolejne z przechyleniem w prawo. Można to wykorzystać do przekazania napięcia i emocji związanych na przykład z odkrywaniem nowego miasta. To doskonały sposób na urozmaicenie zdjęć. Efekt świetnie prezentuje się na wydruku. W aparacie można też zmienić format obrazu na kwadratowy, aby wprowadzić dodatkowy element. Czas przejść do kwestii kadrowania i przycinania.

3. Kadrowanie

Leśna ścieżka z drzewami pochylającymi się z obu stron i trzema postaciami stojącymi w słońcu w pewnej odległości.

W naturalnym otoczeniu, takim jak las, do kadrowania obiektów można wykorzystać drzewa. Jeśli ujęcie jest zbyt ciemne, dostosuj ustawienia ekspozycji, aby uzyskać równowagę między jasnymi i ciemnymi partiami obrazu. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R6 z obiektywem Canon RF 24-105mm F4-7.1 IS STM; 105 mm, 1/80 s, f/7,1 i ISO 1600.

Malownicza górska okolica widziana przez otwór drzwi kampera. Na pierwszym planie widać parę opuszczonych nóg.

Do tworzenia kreatywnych i interesujących ram kadrujących można użyć różnego rodzaju elementów obrazu, takich jak otwór tylnych drzwi tego kampera. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R6 Mark II z obiektywem Canon RF 15-35mm F2.8L IS USM; 18 mm, 1/1600 s, f/2,8 i ISO 100. © Teddy Morellec

Robiąc zdjęcie, zastanów się, jak skadrujesz obiekt. Korzystanie z otworu drzwiowego lub okna jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ tworzy naturalną granicę i pomaga skupić uwagę widza na określonym fragmencie zdjęcia. Przykładowo możesz wykorzystać framugę drzwi w hotelu lub mieszkaniu, aby obramować panoramę miasta. Warto otworzyć drzwi lub okno, aby na zdjęciach nie pojawiły się odbicia światła.

Odpowiedni kadr można utworzyć także poprzez przycięcie zdjęcia w celu wyodrębnienia elementów. Możesz użyć aplikacji Canon Camera Connect, aby przesyłać obrazy z aparatu do telefonu i poddać je edycji na urządzeniu przenośnym lub na komputerze, np. w oprogramowaniu Digital Photo Professional firmy Canon. Inną opcją jest przycięcie obrazu w jednej z aplikacji firmy Canon do obsługi drukowania.

Poeksperymentuj z przycinaniem obrazu. W przypadku fotografii krajobrazowej wybierz kadrowanie panoramiczne, aby utworzyć obraz szerokokątny. Efekt panoramiczny można uzyskać także poprzez wydrukowanie kilku zdjęć ułożonych obok siebie, o ile są dobrze dopasowane do siebie.

4. Linie wiodące

Ścieżka wśród zieleni z prowadzącymi w dół – do widocznego w tle błękitnego morza – schodkami.

Sfotografowana z wysokiego punktu wijąca się ścieżka prowadzi widza w dół zbocza – od drzew aż do wody. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R50 z obiektywem Canon RF-S 18-45mm F4.5-6.3 IS STM; 18 mm, 1/125 s, f/11 i ISO 100.

Kobieta w żółtej sukience stoi pod ozdobnym łukiem, przed długim, wąskim zbiornikiem wody, w której widoczne jest jej odbicie.

Jasnokolorowe, zbiegające się krawędzie basenu kierują uwagę na otoczoną łukami budynku w tle postać w żółtej sukience. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS STM; 35 mm, 1/2000 s, f/5,6 i ISO 12 800.

Linie są bardzo potężnym narzędziem kompozycyjnym, ponieważ instynktownie chcemy dowiedzieć się, dokąd prowadzą. Gdy jesteś w plenerze, wszędzie zobaczysz linie – ścieżki, rzeki, ściany, ogrodzenia, tory kolejowe lub oznaczenia dróg – które można uwzględnić na zdjęciach.

Użycie fizycznych linii jako elementów kompozycji kierujących widza w stronę punktu ogniskowania jest prawdopodobnie najskuteczniejszym sposobem włączenia linii wiodących do obrazów. Umieścić aparat w takim punkcie, aby uchwycić naturalne linie na ujęciu. Być może w celu osiągnięcia maksymalnego efektu trzeba będzie umieścić aparat bardzo wysoko lub bardzo nisko. Aparat z wysuwanym i obracanym ekranem LCD ułatwia kadrowanie obrazu podczas fotografowania pod nietypowym kątem.

Warto również wziąć pod uwagę kierunek, w którym biegną linie, oraz to, co chcemy osiągnąć. Zbiegające się linie są skutecznym narzędziem do ukazywania odległości i skali. Linie poziome odzwierciedlają horyzont i mogą wywoływać uspokajający efekt, a linie pionowe mogą tworzyć napięcie. Linie ukośne, najlepiej przebiegające od dołu po lewej do góry po prawej, prowadzą widza przez ujęcie, ponieważ w większości kultur zachodnich pokrywa się to z kierunkiem czytania. Wyświetl na ekranie siatkę 3 × 3 z przekątnymi (jeśli jest taka możliwość), aby ułatwić sobie rozmieszczenie linii ukośnych, które poprowadzą wzrok widza przez kadr.

Linie wiodące są często spotykane podczas fotografowania w plenerze – zarówno w środowisku naturalnym, jak i zabudowanym – i dlatego uwzględnia się je w najlepszych wskazówkach dotyczących kompozycji miejskich i krajobrazowych.

5. Fotografowanie z różnej perspektywy

Zdjęcie przedstawiające kopułę z siatki wykonaną z sześciokątnych kształtów w obserwatorium Rokko-Shidare w Japonii.

W plenerze szukaj interesujących perspektyw. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF-S 18-45mm F4.5-6.3 IS STM; 18 mm, 1/400 s, f/4,5 i ISO 100.

Często – może nawet za często – zdjęcia są wykonywane z poziomu oczu. Umieszczenie aparatu powyżej lub poniżej poziomu oczu zapewnia bardziej twórczą perspektywę. Zdjęcia wykonywane przez dzieci często pokazują inne spojrzenie na świat. Budynki, drzewa, rośliny i ludzie – wszystkie te elementy wydają się być znacznie większe, gdy aparat jest umieszczony nisko. Jeśli aparat ma obracany ekran lub może łączyć się ze smartfonem za pośrednictwem sieci Wi-Fi, nietypową perspektywę uzyskamy, fotografując aparatem ustawionym na ziemi.

W mieście pełnym wysokich budynków warto spróbować użyć obiektywu szerokokątnego i spojrzeć w niebo. Użyj trybu preselekcji przysłony (Av) i wybierz przysłonę f/8 lub f/11. Gdy aparat będzie skierowany w niebo, skadruj ujęcie tak, aby budynki zbiegły się. Ponieważ takie zdjęcia często mają szeroki zakres tonalny, trzeba dostosować jasność za pomocą korekty ekspozycji lub poeksperymentować z różnymi trybami pomiaru – w celu odpowiedniego naświetlenia pierwszego planu w trybie pomiaru punktowego lub zachowania równowagi tonalnej dzięki pomiarowi wielosegmentowemu. Ponadto pomocna może być wbudowana w aparat funkcja HDR.

Fotografowanie z wysokości, np. ze szczytu budynku, lub trzymanie aparatu nad głową zapewnią ciekawe rezultaty – możemy spojrzeć na ujęcie z góry.

6. Trójkąty

Elementy mostu ze stalowych belek zbiegają się w oddali.

Powtarzające się trójkąty na tym obrazie, utworzone przez krawędzie drogi zbiegającą się w oddali, a także przez podpory mostu i belki na górze, pomagają stworzyć poczucie równowagi i stabilności. Zdjęcie zrobione aparatem Canon PowerShot SX740 HS; 1/125 s, f/8 i ISO 100.

Kobieta w białej, rozwianej koszulce i czarnych rękawiczkach pochyla się w prawo przy biurku w ciemnym pomieszczeniu, co powoduje powstanie trójkątnego kształtu.

Trójkąty w fotografii portretowej pomagają dzielić kadr, kierować wzrok widza i tworzyć dynamiczne kompozycje. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R6 z obiektywem Canon RF 50mm F1.8 STM; 1/200 s, f/2,2 i ISO 800. © Ejiro Dafé

Komponowanie ujęć z uwzględnieniem trójkątów może zwiększyć atrakcyjność fotografii. Spróbuj sfotografować krawędzie ulicy znikającej w oddali i utworzone w ten sposób trójkątne odcinki z boku kadru.

Dzięki dwóm ukośnym liniom i jednej linii poziomej trójkąt może nadać portretowi dynamikę. Nawet w przypadku stosunkowo statycznego portretu osoby siedzącej przy stole warto poprosić ją o ułożenie rąk w kształt trójkąta poprzez rozłożenie łokci i podparcie dłońmi podbródka. Estetyka kompozycji znacznie na tym zyska.

7. Złoty podział

Zbliżenie zielonego kalafiora romanesco, ilustrujące spiralę Fibonacciego w przyrodzie.

Złoty podział często pojawia się w przyrodzie, np. w spiralnych wzorach na główce kalafiora romanesco. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS STM; 35 mm, 1/200 s, f/10 i ISO 400.

Zrobione z dołu zdjęcie piętrzących się spiralnie schodów z betonu, które tworzą kręty, przypominający muszlę wzór. Stojący na schodach mężczyzna kieruje aparat ku górze.

Schody mogą być oparte na trajektorii sekwencji Fibonacciego. Korzystając z obiektywu szerokokątnego, można uwydatnić krzywizny spiralnej klatki schodowej na zdjęciach.

Złoty podział (czyli spirala Fibonacciego) jest szeroko stosowany w sztuce, architekturze i projektowaniu w celu tworzenia estetycznych proporcji i kompozycji. Podział nosi nazwę na cześć włoskiego matematyka, znanego również jako Leonardo Bonacci, który około 1200 roku zidentyfikował sekwencję rosnących liczb, których stosunek jest powszechnie spotykany w przyrodzie – w spiralnych wzorach muszli, wzorach wzrostu roślin i proporcjach ludzkiego ciała.

Założenie jest następujące: kompozycję można poprawić poprzez skadrowanie ujęcia w taki sposób, aby spiralna linia prowadziła odbiorcę do obiektu głównego. Uatrakcyjnia to kompozycję. Spróbuj umieścić początek spirali w narożniku kadru i uwzględnić jak największą część krzywej, tak aby oko podążało za nią po obrazie. Zasada ta sprawdza się w przypadku wielu różnych obrazów – od krajobrazów po portrety itp. Użyj obiektywu szerokokątnego, aby uchwycić w całości duże obiekty architektoniczne, takie jak schody, lub użyj makroobiektywu, aby skupić się na małych spiralnych kształtach natury.

8. Minimalizm i negatywna przestrzeń

Osoba zwisa z występu skalnego. Na górze widać posąg kozicy górskiej. W oddali widzimy pasmo górskie w purpurowym odcieniu.

Umieszczenie obiektu na środku kadru jest skuteczne tylko w przypadku niektórych zdjęć. Asymetryczna kompozycja i otwarta przestrzeń podkreślają niebezpieczną pozycję wspinacza. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R5 z obiektywem Canon RF 70-200mm F2.8L IS USM; 124 mm, 1/500 s, f/7,1 i ISO 1600. © Ulla Lohmann

Czarny latawiec sfotografowany w prawej połowie kadru, unoszący się nisko nad wodą z rozłożonymi skrzydłami.

Umieszczenie obiektów poza środkiem kadru i pozostawienie im miejsca na lot lub bieg uwydatnia ich kierunek podróży i dodaje wrażenie ruchu – pozwala też przewidywać dalszy ciąg zdarzeń. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R5 z obiektywem Canon RF 100-500mm F4.5-7.1 L IS USM; 300 mm, 1/4000 s, f/5,6 i ISO 48 000. © Robert Marc Lehmann

Nawet jeśli dziwnie to brzmi, użycie minimalistycznej kompozycji może zwiększyć wymowę zdjęcia. Minimalistyczne kompozycje koncentrują się na prostocie. Zawierają niewiele elementów, a mimo to tworzą wymowne i skłaniające do myślenia obrazy – nie ma na nich zbędnych szczegółów, a uwaga widza koncentruje się na określonej części kadru.

Tworzenie minimalistycznych, prostych kompozycji może wydawać się łatwe, ale czasami jest to trudne zadanie, ponieważ trzeba umiejętnie usunąć niepożądane elementy i czynniki rozpraszających uwagę, a jednocześnie wzbudzić zainteresowanie widza.

Doskonałym sposobem na rozpoczęcie pracy z minimalistycznymi kompozycjami jest ustawienie obiektów na tle „negatywnej” („pustej”) przestrzeni. Sfotografowanie domku na tle plaży i nieba zapewniłoby kontrast wizualny z dwiema negatywnymi otwartymi przestrzeniami – plażą i morzem – i spowodowało skupienie wzroku widza na domku. Nieostre tło na zdjęciu portretowym – utworzone dzięki użyciu szerokiego otworu przysłony (niska liczba f) lub teleobiektywu (lub obu tych rozwiązań) – tworzy również negatywną przestrzeń, która pomaga wyróżnić obiekt.

Innym sposobem na uzyskanie minimalistycznej kompozycji jest skoncentrowanie się na kształtach. Umieść w kadrze co najmniej jeden kształt lub wzór geometryczny i spróbuj go odizolować, wykorzystując przestrzeń ujemną.

Puste miejsce może również nadać wrażenie ruchu. Jeśli przed obiektem znajduje się pusta przestrzeń, widz ma wrażenie, że obiekt przemieszcza się w to miejsce. Przestrzeń za obiektem może wywołać wrażenie, że obiekt porusza się tak szybko, że za chwilę wyskoczy poza kadr.

9. Orientacja z myślą o określonej platformie

Dłonie trzymają aparat Canon EOS R10 pionowo i kierują go na pudełko truskawek na stoisku z owocami.

Aparaty takie jak EOS R10 i EOS R50 obsługują nagrywanie filmów w pionie – to idealne rozwiązanie do tworzenia materiałów gotowych do wykorzystania w mediach społecznościowych. Aparat Canon EOS R50 automatycznie wykrywa również, czy filmujemy w pionie czy w poziomie, i nagrywa w odpowiednim formacie.

Ekran LCD aparatu firmy Canon wyświetla znaczniki proporcji obrazu kadrujące zbliżenie pokrytej śniegiem gałęzi w centrum ujęcia.

Niektóre aparaty mogą wyświetlać linie pomocnicze proporcji obrazu podczas nagrywania filmu, co pomaga zachować ważne elementy obrazu w kadrze, który później zostanie przycięty.

Warto zastanowić się nad tym, jak będą prezentowane Twoje obrazy i filmy. Jeśli fotografujesz z myślą o określonych platformach społecznościowych, końcowy obraz może mieć format 4:5 lub 9:16 w pionie, w zależności od platformy. Jeśli nagrywasz filmy w YouTube, potrzebujesz orientacji poziomej 16:9, aby uzyskać kinowy wygląd.

Niektóre aparaty systemu Canon EOS R, takie jak EOS R6 Mark II, EOS R50 i EOS R8, mogą wyświetlać znaczniki proporcji obrazu dopasowane do wybranego formatu, dzięki czemu można prawidłowo kadrować ujęcie. Cały kadr jest nadal widoczny, ale linie pomocnicze pokazują kadrowany obszar, dzięki czemu na ujęciu pojawią się odpowiednie elementy obrazu – zarówno w poziomie, jak i w pionie.

10. Łamanie zasad

Biegacz w czerwonej koszulce, uchwycony na prawo od środka kadru, biegnie przez otwartą przestrzeń w kierunku aparatu, a za nim rysuje się linia drzew.

Dwa różne ujęcia tego samego obrazu. Czy oba dają takie samo wrażenie ruchu? Czy biegacz wydaje się szybszy lub bardziej dynamiczny na jednym z ujęć? Różne kompozycje mogą znacząco zmienić wygląd zdjęcia. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R50 z obiektywem Canon RF-S 55-210mm F5-7.1 IS STM; 77 mm, 1/500 s, f/7,1 i ISO 100.

Biegacz w czerwonej koszulce, uchwycony w lewej części kadru i bliżej aparatu, biegnie przez otwartą przestrzeń w kierunku aparatu, a za nim rysuje się linia drzew.

Wielu fotografów stara się zadbać o odpowiednie wykadrowanie (i każdy inny aspekt obrazu) bezpośrednio w aparacie, ale warto eksperymentować z kadrowaniem i kompozycją w oprogramowaniu do edycji. Pozwoli to udoskonalić umiejętność komponowania ujęć.

Zasady są po to, aby je łamać, więc gdy opanujesz powyższe techniki kompozycji, spróbuj eksperymentować. Jeśli na przykład fotografujesz biegacza, zgodnie z konwencjonalną zasadą kompozycji należałoby zostawić przestrzeń przed nim. Pozostawienie miejsca za biegaczem może jednak oznaczać, że biegacz ucieka przed kimś/czymś. Umieszczenie obiektu w różnych częściach kadru może zmienić wymowę wizualnej historii.

Szukaj zdjęć z niekonwencjonalnymi kompozycjami, takimi jak pionowe panoramy miast. Zastanów się, dlaczego to daje pożądany efekt, i spróbuj zrobić podobne zdjęcia. Pomoże Ci to rozwinąć własny styl i osiągnąć pożądany efekt twórczy. Ponadto to świetna zabawa!

Autor: Peter Wolinski

Powiązane produkty

Powiązane artykuły

  • FOTOGRAFIA MIEJSKA

    Wskazówki dotyczące komponowania miejskich ujęć

    Przewodnik Pauli Stopki dotyczący komponowania wyróżniających się ujęć budynków i krajobrazów miejskich.

  • FOTOGRAFIA KREATYWNA

    Fotografowanie płaskich kompozycji (flat lay) do mediów społecznościowych

    Sześć profesjonalnych wskazówek dotyczących robienia doskonałych zdjęć z góry od Chrisa Priestleya, fotografa produktowego i lifestyle’owego.

  • TECHNIKI OŚWIETLANIA

    Fotografowanie w świetle zastanym

    Dowiedz się, jak znaleźć i uchwycić najlepsze światło, aby poprawić wygląd zdjęć.

  • PODSTAWY FOTOGRAFOWANIA

    Rozpoczęcie przygody z fotografią sportową

    Chcesz przejść ze smartfona na aparat? Nasz przewodnik po fotografii dla początkujących zawiera wszystko, czego potrzebujesz, aby rozpocząć swoją przygodę.