Doskonal kompozycję swoich zdjęć

Jedną z pięknych cech fotografii jest zapewniany przez nią zakres twórczej swobody i emocjonalnej ekspresji. Z tego powodu rozmowa o poniższych zasadach dotyczących kompozycji fotograficznej może wydawać się nieco ograniczająca. Jednak znajomość kilku prostych zasad kompozycji może pomóc w wykorzystaniu potencjału fotografowanego obiektu i ożywieniu ujęcia.

Gdy poznasz podstawy komponowania i aranżowania ujęć, zaczniesz je stosować bez zastanawiania się i znajdziesz własny styl. Później być może przyjdzie czas na ich łamanie.

Tutaj omawiamy 10 technik kompozycji zdjęć i wskazujemy, jak każda z nich pomaga równoważyć układ elementów na zdjęciach i prowadzić wzrok widza po całym kadrze.

• Zasada trójpodziału
• Poziomowanie
• Kadrowanie
• Linie wiodące
• Fotografowanie z różnej perspektywy
• Trójkąty
• Złoty podział
• Minimalizm i negatywna przestrzeń
• Orientacja z myślą o określonej platformie
• Łamanie zasad

Umieszczenie obiektów w centrum kadru może być skuteczne w niektórych sytuacjach – w przypadku prostych układów, takich jak portrety, na których jest oświetlona tylko twarz, a tło jest dużo ciemniejsze, dobrze sprawdza się kompozycja centralna. Asymetryczne kompozycje są jednak bardziej dynamiczne. Zastosowanie zasady trójpodziału w fotografii poprzez umieszczenie obiektu w prawej lub lewej tercji kadru zwykle sprawia, że zdjęcie jest bardziej interesujące i atrakcyjne.

Wiele aparatów, w tym modele z systemu Canon EOS R, takie jak EOS R50, EOS R10 i EOS R7, może wyświetlać siatkę 3 × 3 w wizjerze lub na tylnym ekranie LCD. Użyteczną techniką kompozycji jest umieszczenie punktu zainteresowania w jednym z punktów, w których przecinają się linie poziome i pionowe.

Linie siatki są również dobrym sposobem na sprawdzenie, czy horyzont jest wypoziomowany. Wiele aparatów może wyświetlać na ekranie poziomicę elektroniczną, która zmienia kolor z czerwonego na zielony, gdy aparat jest wypoziomowany. Niektóre aparaty Canon z funkcją stabilizacji obrazu w korpusie (IBIS), takie jak EOS R7, mają funkcję automatycznego poziomowania. Po włączeniu funkcja automatycznie dostosowuje położenie matrycy w celu uwzględnienia niewielkiego przechylenia, co umożliwia poziomowanie zdjęć.

Modele EOS R50 i EOS R7 mają funkcję automatycznego poziomowania w trybie filmowania ze stabilizacją obrazu, co umożliwia automatyczne poziomowanie nagrań przechylonych w poziomie.

Oczywiście można też obrócić aparat, aby uzyskać interesujące kompozycje. To celowe przechylenie jest często nazywane kątem holenderskim lub niemieckim i jest używane w filmach fabularnych do tworzenia napięcia lub uczucia dezorientacji – dlatego należy używać go z rozwagą i wybierać taki kąt, aby ujęcie nie wyglądało na przypadkowe. Jeśli przechylisz jedno ujęcie w lewo, spróbuj wykonać kolejne z przechyleniem w prawo. Można to wykorzystać do przekazania napięcia i emocji związanych na przykład z odkrywaniem nowego miasta. To doskonały sposób na urozmaicenie zdjęć. Efekt świetnie prezentuje się na wydruku. W aparacie można też zmienić format obrazu na kwadratowy, aby wprowadzić dodatkowy element. Czas przejść do kwestii kadrowania i przycinania.

Robiąc zdjęcie, zastanów się, jak skadrujesz obiekt. Korzystanie z otworu drzwiowego lub okna jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ tworzy naturalną granicę i pomaga skupić uwagę widza na określonym fragmencie zdjęcia. Przykładowo możesz wykorzystać framugę drzwi w hotelu lub mieszkaniu, aby obramować panoramę miasta. Warto otworzyć drzwi lub okno, aby na zdjęciach nie pojawiły się odbicia światła.

Odpowiedni kadr można utworzyć także poprzez przycięcie zdjęcia w celu wyodrębnienia elementów. Możesz użyć aplikacji Canon Camera Connect, aby przesyłać obrazy z aparatu do telefonu i poddać je edycji na urządzeniu przenośnym lub na komputerze, np. w oprogramowaniu Digital Photo Professional firmy Canon. Inną opcją jest przycięcie obrazu w jednej z aplikacji firmy Canon do obsługi drukowania.

Poeksperymentuj z przycinaniem obrazu. W przypadku fotografii krajobrazowej wybierz kadrowanie panoramiczne, aby utworzyć obraz szerokokątny. Efekt panoramiczny można uzyskać także poprzez wydrukowanie kilku zdjęć ułożonych obok siebie, o ile są dobrze dopasowane do siebie.

Linie są bardzo potężnym narzędziem kompozycyjnym, ponieważ instynktownie chcemy dowiedzieć się, dokąd prowadzą. Gdy jesteś w plenerze, wszędzie zobaczysz linie – ścieżki, rzeki, ściany, ogrodzenia, tory kolejowe lub oznaczenia dróg – które można uwzględnić na zdjęciach.

Użycie fizycznych linii jako elementów kompozycji kierujących widza w stronę punktu ogniskowania jest prawdopodobnie najskuteczniejszym sposobem włączenia linii wiodących do obrazów. Umieścić aparat w takim punkcie, aby uchwycić naturalne linie na ujęciu. Być może w celu osiągnięcia maksymalnego efektu trzeba będzie umieścić aparat bardzo wysoko lub bardzo nisko. Aparat z wysuwanym i obracanym ekranem LCD ułatwia kadrowanie obrazu podczas fotografowania pod nietypowym kątem.

Warto również wziąć pod uwagę kierunek, w którym biegną linie, oraz to, co chcemy osiągnąć. Zbiegające się linie są skutecznym narzędziem do ukazywania odległości i skali. Linie poziome odzwierciedlają horyzont i mogą wywoływać uspokajający efekt, a linie pionowe mogą tworzyć napięcie. Linie ukośne, najlepiej przebiegające od dołu po lewej do góry po prawej, prowadzą widza przez ujęcie, ponieważ w większości kultur zachodnich pokrywa się to z kierunkiem czytania. Wyświetl na ekranie siatkę 3 × 3 z przekątnymi (jeśli jest taka możliwość), aby ułatwić sobie rozmieszczenie linii ukośnych, które poprowadzą wzrok widza przez kadr.

Linie wiodące są często spotykane podczas fotografowania w plenerze – zarówno w środowisku naturalnym, jak i zabudowanym – i dlatego uwzględnia się je w najlepszych wskazówkach dotyczących kompozycji miejskich i krajobrazowych.

Często – może nawet za często – zdjęcia są wykonywane z poziomu oczu. Umieszczenie aparatu powyżej lub poniżej poziomu oczu zapewnia bardziej twórczą perspektywę. Zdjęcia wykonywane przez dzieci często pokazują inne spojrzenie na świat. Budynki, drzewa, rośliny i ludzie – wszystkie te elementy wydają się być znacznie większe, gdy aparat jest umieszczony nisko. Jeśli aparat ma obracany ekran lub może łączyć się ze smartfonem za pośrednictwem sieci Wi-Fi, nietypową perspektywę uzyskamy, fotografując aparatem ustawionym na ziemi.

W mieście pełnym wysokich budynków warto spróbować użyć obiektywu szerokokątnego i spojrzeć w niebo. Użyj trybu preselekcji przysłony (Av) i wybierz przysłonę f/8 lub f/11. Gdy aparat będzie skierowany w niebo, skadruj ujęcie tak, aby budynki zbiegły się. Ponieważ takie zdjęcia często mają szeroki zakres tonalny, trzeba dostosować jasność za pomocą korekty ekspozycji lub poeksperymentować z różnymi trybami pomiaru – w celu odpowiedniego naświetlenia pierwszego planu w trybie pomiaru punktowego lub zachowania równowagi tonalnej dzięki pomiarowi wielosegmentowemu. Ponadto pomocna może być wbudowana w aparat funkcja HDR.

Fotografowanie z wysokości, np. ze szczytu budynku, lub trzymanie aparatu nad głową zapewnią ciekawe rezultaty – możemy spojrzeć na ujęcie z góry.

Komponowanie ujęć z uwzględnieniem trójkątów może zwiększyć atrakcyjność fotografii. Spróbuj sfotografować krawędzie ulicy znikającej w oddali i utworzone w ten sposób trójkątne odcinki z boku kadru.

Dzięki dwóm ukośnym liniom i jednej linii poziomej trójkąt może nadać portretowi dynamikę. Nawet w przypadku stosunkowo statycznego portretu osoby siedzącej przy stole warto poprosić ją o ułożenie rąk w kształt trójkąta poprzez rozłożenie łokci i podparcie dłońmi podbródka. Estetyka kompozycji znacznie na tym zyska.

Złoty podział (czyli spirala Fibonacciego) jest szeroko stosowany w sztuce, architekturze i projektowaniu w celu tworzenia estetycznych proporcji i kompozycji. Podział nosi nazwę na cześć włoskiego matematyka, znanego również jako Leonardo Bonacci, który około 1200 roku zidentyfikował sekwencję rosnących liczb, których stosunek jest powszechnie spotykany w przyrodzie – w spiralnych wzorach muszli, wzorach wzrostu roślin i proporcjach ludzkiego ciała.

Założenie jest następujące: kompozycję można poprawić poprzez skadrowanie ujęcia w taki sposób, aby spiralna linia prowadziła odbiorcę do obiektu głównego. Uatrakcyjnia to kompozycję. Spróbuj umieścić początek spirali w narożniku kadru i uwzględnić jak największą część krzywej, tak aby oko podążało za nią po obrazie. Zasada ta sprawdza się w przypadku wielu różnych obrazów – od krajobrazów po portrety itp. Użyj obiektywu szerokokątnego, aby uchwycić w całości duże obiekty architektoniczne, takie jak schody, lub użyj makroobiektywu, aby skupić się na małych spiralnych kształtach natury.

Nawet jeśli dziwnie to brzmi, użycie minimalistycznej kompozycji może zwiększyć wymowę zdjęcia. Minimalistyczne kompozycje koncentrują się na prostocie. Zawierają niewiele elementów, a mimo to tworzą wymowne i skłaniające do myślenia obrazy – nie ma na nich zbędnych szczegółów, a uwaga widza koncentruje się na określonej części kadru.

Tworzenie minimalistycznych, prostych kompozycji może wydawać się łatwe, ale czasami jest to trudne zadanie, ponieważ trzeba umiejętnie usunąć niepożądane elementy i czynniki rozpraszających uwagę, a jednocześnie wzbudzić zainteresowanie widza.

Doskonałym sposobem na rozpoczęcie pracy z minimalistycznymi kompozycjami jest ustawienie obiektów na tle „negatywnej” („pustej”) przestrzeni. Sfotografowanie domku na tle plaży i nieba zapewniłoby kontrast wizualny z dwiema negatywnymi otwartymi przestrzeniami – plażą i morzem – i spowodowało skupienie wzroku widza na domku. Nieostre tło na zdjęciu portretowym – utworzone dzięki użyciu szerokiego otworu przysłony (niska liczba f) lub teleobiektywu (lub obu tych rozwiązań) – tworzy również negatywną przestrzeń, która pomaga wyróżnić obiekt.

Innym sposobem na uzyskanie minimalistycznej kompozycji jest skoncentrowanie się na kształtach. Umieść w kadrze co najmniej jeden kształt lub wzór geometryczny i spróbuj go odizolować, wykorzystując przestrzeń ujemną.

Puste miejsce może również nadać wrażenie ruchu. Jeśli przed obiektem znajduje się pusta przestrzeń, widz ma wrażenie, że obiekt przemieszcza się w to miejsce. Przestrzeń za obiektem może wywołać wrażenie, że obiekt porusza się tak szybko, że za chwilę wyskoczy poza kadr.

Warto zastanowić się nad tym, jak będą prezentowane Twoje obrazy i filmy. Jeśli fotografujesz z myślą o określonych platformach społecznościowych, końcowy obraz może mieć format 4:5 lub 9:16 w pionie, w zależności od platformy. Jeśli nagrywasz filmy w YouTube, potrzebujesz orientacji poziomej 16:9, aby uzyskać kinowy wygląd.

Niektóre aparaty systemu Canon EOS R, takie jak EOS R6 Mark II, EOS R50 i EOS R8, mogą wyświetlać znaczniki proporcji obrazu dopasowane do wybranego formatu, dzięki czemu można prawidłowo kadrować ujęcie. Cały kadr jest nadal widoczny, ale linie pomocnicze pokazują kadrowany obszar, dzięki czemu na ujęciu pojawią się odpowiednie elementy obrazu – zarówno w poziomie, jak i w pionie.

Zasady są po to, aby je łamać, więc gdy opanujesz powyższe techniki kompozycji, spróbuj eksperymentować. Jeśli na przykład fotografujesz biegacza, zgodnie z konwencjonalną zasadą kompozycji należałoby zostawić przestrzeń przed nim. Pozostawienie miejsca za biegaczem może jednak oznaczać, że biegacz ucieka przed kimś/czymś. Umieszczenie obiektu w różnych częściach kadru może zmienić wymowę wizualnej historii.

Szukaj zdjęć z niekonwencjonalnymi kompozycjami, takimi jak pionowe panoramy miast. Zastanów się, dlaczego to daje pożądany efekt, i spróbuj zrobić podobne zdjęcia. Pomoże Ci to rozwinąć własny styl i osiągnąć pożądany efekt twórczy. Ponadto to świetna zabawa!

Autor: Peter Wolinski