Aparaty APS-C a aparaty pełnoklatkowe – wyjaśnienie różnic

Podobnie jak gama lustrzanek cyfrowych firmy Canon seria aparatów bezlusterkowych EOS R obejmuje teraz zarówno aparaty z matrycą APS-C, jak i aparaty pełnoklatkowe, w tym modele EOS R7, EOS R10, EOS R50 i EOS R100 z matrycą APS-C, a także modele pełnoklatkowe, w tym EOS R8, EOS R6 Mark II, EOS R5 i EOS R3.

Główną różnicą między matrycą APS-C a matrycą pełnoklatkową jest fizyczny rozmiar matrycy światłoczułej – matryce pełnoklatkowe są większe niż matryce APS-C. Pozostałe różnice pomiędzy tymi dwoma typami wynikają z tego właśnie faktu. Jednak – tak jak w wielu innych przypadkach – większe niekoniecznie oznacza lepsze, a każdy format ma swoje kluczowe zalety.

Aktywny obszar matrycy światłoczułej APS-C firmy Canon ma rozmiar 22,2 × 14,8 mm i jest zbliżony do klatki kliszy fotograficznej formatu APS-C.

Format APS (Advanced Photo System) został pierwotnie wprowadzony w 1996 r. jako nowy typ kliszy fotograficznej. W przypadku większości dostępnych aparatów fotograficznych można wybrać inne proporcje obrazu podczas fotografowania, w tym C (klasyczny) o takim samym współczynniku proporcji obrazu 3:2 jak w przypadku konwencjonalnych aparatów 35 mm, H (wysoka rozdzielczość) z panoramicznym współczynnikiem proporcji 16:9 oraz P (panoramiczny) 3:1.

Standard APS-C odpowiada także formatowi wideo Super 35 i stał się popularną opcją w przypadku cyfrowych lustrzanek Canon EOS, a także aparatów bezlusterkowych EOS M.

Pełnoklatkowe matryce światłoczułe firmy Canon mają aktywny obszar o powierzchni 36 × 24 mm, taki sam jak klatka kliszy 35 mm.

Format kliszy 35 mm pochodzi z 1889 roku, kiedy został wprowadzony jako standardowa szerokość filmu. Wkrótce stał się on normą w fotografii i został przeniesiony do pełnoklatkowych aparatów cyfrowych, w tym pełnoklatkowych lustrzanek cyfrowych EOS i aparatów bezlusterkowych EOS R firmy Canon.

Zarówno matryce APS-C, jak i matryce pełnoklatkowe zapewniają obraz o standardowym współczynniku proporcji 3:2, a matryce APS-C mogą mieć taką samą liczbę megapikseli jak matryce pełnoklatkowe. Jednak pełnoklatkowa matryca światłoczuła jest fizycznie o około 63% (czyli 1,6 raza) większa niż matryca w formacie APS-C.

Ta fizyczna różnica wielkości pomiędzy dwoma typami matryc określa, co aparat „widzi”. Wszystkie obiektywy tworzą obraz kołowy, co oznacza, że obiektyw zgodny z formatem pełnoklatkowym musi mieć wystarczająco duży obwód, aby obraz pokrył narożniki prostokątnej matrycy pełnoklatkowej. W przypadku użycia tego samego obiektywu w aparacie APS-C mniejsza matryca będzie wykorzystywała jedynie mniejszy obszar w środku tego samego koła obrazu. W rezultacie w porównaniu z obrazem na pełnoklatkowej matrycy obraz zostanie wykadrowany.

Ponieważ matryce APS-C w aparatach firmy Canon są 1,6 raza mniejsze niż matryce w aparatach pełnoklatkowych firmy Canon, współczynnik kadrowania wynosi 1,6×. Oznacza to, że fotografowanie z użyciem standardowego obiektywu 50 mm w aparacie APS-C daje takie samo pole widzenia jak teleobiektyw 80 mm w aparacie pełnoklatkowym (50 × 1,6 = 80). Z kolei użycie pełnoklatkowego obiektywu 100 mm w aparacie APS-C daje takie samo pole widzenia jak obiektyw 160 mm w aparacie pełnoklatkowym. Z tego powodu współczynnik kadrowania jest także określany jako „mnożnik ogniskowej”. Określa on efektywną ogniskową używanego obiektywu.

Aby rozpracować ten system podczas korzystania z obiektywów RF, EF, RF-S, EF-S lub EF-M w aparacie APS-C, można skorzystać z kalkulatora efektywnej ogniskowej w bezpłatnej aplikacji Canon Photo Companion.

Współczynnik kadrowania dotyczy wszystkich obiektywów pełnoklatkowych używanych w aparatach z matrycą APS-C, w tym obiektywów EF i RF. Obiektywy EF mogą być używane w aparatach z systemu R za pośrednictwem adapterów mocowania EF-EOS R.

Ponieważ matryce APS-C są mniejsze, aparaty mogą być bardziej kompaktowe i lżejsze, przez co idealnie sprawdzają się w fotografii ulicznej i podróżniczej. Ponieważ od obiektywu przeznaczonego do aparatów APS-C wymagane jest mniejsze koło obrazu, obiektyw może być mniejszy i lżejszy, a co za tym idzie – tańszy.

Współczynnik kadrowania matrycy APS-C sprawia, że mniejsze lub bardziej odległe obiekty stają się większe w kadrze. Efektywna ogniskowa dowolnego obiektywu zwiększa się o współczynnik 1,6×. Może to być duża zaleta np. w fotografii przyrodniczej, dynamicznej czy sportowej. Zastosowanie w aparacie APS-C wydajnego, ale niedrogiego obiektywu, takiego jak Canon EF 70-300mm f/4-5.6 IS II USM, zapewnia efektywny zakres zoomu 112–480 mm, a więc wkraczamy już w obszar superteleobiektywu. Dostępny w porównywalnej cenie obiektyw RF 100-400mm F5.6-8 IS USM zapewnia efektywny zakres ogniskowej 160–640 mm w aparacie APS-C. Aby uzyskać taki sam zasięg aparatu pełnoklatkowego, potrzebny byłby większy, cięższy i droższy obiektyw.

Wprawdzie można kadrować obrazy zrobione aparatem pełnoklatkowym, aby uzyskać ten sam efekt, ale liczba megapikseli zostanie zmniejszona, przez co uzyskane obrazy będą mniejsze, a więc mniej ostre po ponownym powiększeniu. Fotografowanie z użyciem aparatu w formacie APS-C pozwala także oszczędzać czas i wysiłek związany z ręcznym kadrowaniem obrazów na etapie edycji.

Ponieważ matryca pełnoklatkowa ma szersze pole widzenia, aparat pełnoklatkowy jest idealny do fotografowania rozległych krajobrazów, wyjątkowo szerokich wnętrz architektonicznych oraz astrofotografii, a także do uzyskiwania twórczego efektu poprzez uwydatnianie perspektywy między obszarem pierwszego planu a tłem.

Zasadniczo, zwłaszcza przy większych wartościach przysłony (niższych wartościach f), aparaty pełnoklatkowe mogą uzyskać mniejszą głębię ostrości niż aparaty APS-C, co oznacza, że mniejsza część obrazu jest ostra, a większa część tła – rozmyta. Jest to często idealne rozwiązanie w przypadku fotografowania martwej natury lub portretów, a także w przypadku każdego innego scenariusza, w którym fotograf chce wyodrębnić główny obiekt poprzez eliminację ostrości tła.

Kolejna zaleta matrycy pełnoklatkowej dotyczy bezpośrednio jej większego rozmiaru. Pojedyncze fotodiody (fotoreceptory) na matrycy pełnoklatkowej są fizycznie większe niż w matrycach APS-C o tej samej liczbie megapikseli. Dzięki temu mogą one skuteczniej gromadzić światło i rejestrować więcej informacji z mniejszym poziomem szumów (ilością ziarna), zwłaszcza przy wysokich ustawieniach czułości ISO w warunkach słabego oświetlenia. Jest to doskonałe rozwiązanie w fotografii portretowej i ślubnej w pomieszczeniach, a także podczas fotografowania z ręki panoramy miasta o zmierzchu, w nocy oraz w każdej chwili, gdy trzeba utrzymać wystarczająco krótki czas naświetlania, aby „zamrozić” ruch w słabo oświetlonej scenerii.

Czasami mówi się, że aparaty pełnoklatkowe są bardziej „profesjonalne” niż aparaty APS-C. Z pewnością są większe, co sprawia, że lepiej nadają się do użytku z dużymi teleobiektywami. Jednak ze względu na większy zasięg aparatu APS-C duży teleobiektyw może nie być w ogóle potrzebny. Aparat APS-C może stanowić najlepszy wybór dla fotografów podróżniczych, a także dla fotografów sportowych i przyrodniczych, którzy potrzebują teleobiektywu o dużym zasięgu i swobody ruchu.

Dani Connor – fotograficzka dzikiej przyrody – po pierwszej sesji zdjęciowej z użyciem aparatu Canon EOS R7 powiedziała, że „pozwala on zbliżyć się do obiektu bez konieczności używania dużego, ciężkiego obiektywu. To idealny typ aparatu do fotografowania ptaków, ponieważ ptaki są często niewielkie i znajdują się w sporej odległości”.

Aparaty pełnoklatkowe mogą równie dobrze sprawdzić się przy fotografowaniu bardzo szerokich krajobrazów. Jednak zapewniają mniejszą głębię ostrości w kadrze, więc aparat z matrycą APS-C lepiej nadaje się do wyostrzania pierwszego i drugiego planu w ujęciach krajobrazowych. Co więcej, mimo że aparaty pełnoklatkowe zwykle generują mniejszą głębię ostrości, co może pomóc w wyróżnieniu obiektu portretowego na tle atrakcyjnie rozmytego tła, w grę wchodzą także inne czynniki, takie jak przysłona. Aparaty EOS R10, EOS R7, EOS R50 i EOS R100 z matrycą APS-C doskonale nadają się do portretowania za pomocą takiego obiektywu jak kompaktowy model Canon RF 50mm F1.8 STM, który ma idealną efektywną ogniskową 80 mm i jasną przysłonę f/1,8.

Wszystkie modele Canon EOS R – zarówno z matrycami pełnoklatkowymi, jak i matrycami APS-C – są aparatami bezlusterkowymi i mają to samo zaawansowane mocowanie obiektywu RF. Oznacza to, że wybierając model EOS R7 lub EOS R10, a nawet EOS R50 czy EOS R100, można w pełni wykorzystać całą gamę znakomitych obiektywów RF. Oprócz obsługi obiektywów z najnowocześniejszą technologią regulacji ostrości i jakością optyczną mocowanie RF zapewnia znacznie większą szybkość przesyłania danych i przepustowość między obiektywem a aparatem, co przekłada się na zaawansowane, niewiarygodnie szybkie i precyzyjne przechwytywanie i śledzenie dzięki wspieranemu przez sztuczną inteligencję autofokusowi, lepszą stabilizację obrazu, bieżącą optymalizacją obiektywu i wiele innych udoskonaleń.

Wraz z wprowadzeniem modeli EOS R7 i EOS R10 pojawiły się nowe obiektywy RF-S przeznaczone specjalnie do aparatów z mocowaniem RF i matrycami APS-C. Obiektyw RF-S 18-45mm F4.5-6.3 IS STM ze standardowym zoomem o efektywnym zakresie ogniskowej 29–72 mm w przeliczeniu na format 35mm jest stosunkowo niewielki dzięki wysuwanej konstrukcji i waży zaledwie 130 g. Z kolei obiektyw RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS STM zapewnia jeszcze większy efektywny zakres ogniskowej (29–240 mm w przeliczeniu na format 35 mm), a mimo to waży zaledwie 310 g, co sprawia, że jest bardzo wszechstronny i uniwersalny w podróży.

Innym kompaktowym, lekkim, niedrogim i zgodnym z aparatami pełnoklatkowymi obiektywem RF jest m.in. model Canon RF 16mm F2.8 STM, który w aparatach EOS R7 i EOS R10 zapewnia szerokie pole widzenia odpowiadające polu widzenia obiektywu 25,6 mm założonego na pełnoklatkowy korpus. Obiektyw Canon RF 35mm F1.8 MACRO IS STM działa doskonale jako standardowy obiektyw stałoogniskowy. W aparatach z systemu EOS R z matrycą APS-C ma on efektywną ogniskową 56 mm. Ponadto zapewnia optyczną stabilizację obrazu, a współczynnik powiększenia makro wynosi 0,5×. Obiektyw Canon RF 50mm F1.8 STM to doskonały obiektyw do tworzenia portretów. Łączy efektywną ogniskową 80 mm (w aparacie APS-C) z jasną przysłoną f/1,8, która zapewnia małą głębię ostrości. W przypadku fotografii podróżniczej i ulicznej obiektyw RF 28mm F2.8 STM zapewnia efektywną ogniskową 45 mm w połączeniu z aparatem EOS R10, a cechuje się lekką, kompaktową, płaską konstrukcją.

Dzięki adapterom mocowania EF-EOS R można również używać szerokiej gamy obiektywów EF i EF-S z należącymi do systemu R aparatami z matrycą APS-C bez utraty jakości i funkcjonalności.