PODSTAWY FOTOGRAFOWANIA

Przewodnik po funkcji sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) dla początkujących

Dzięki wskazówkom makrofotografa Matta Doogue’a poznasz funkcje aparatów systemu EOS R, które ułatwiają korzystanie z sekwencji nastaw ostrości.
W pełni przetworzona seria 100 zdjęć przedstawiających pióro pawia z małej odległości, wykonana przez Matta Doogue’a z użyciem wbudowanej funkcji składania głębi obrazu z menu sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon EOS R10.

Sekwencja nastaw ostrości (focus stacking) to metoda fotografowania, w której można wykonywać wiele ujęć w serii z nieco innymi odległościami ogniskowania („sekwencja”), a następnie łączyć lub „składać” je w jeden obraz, aby większa część obiektu lub sceny była maksymalnie wyostrzona. Obrazy można łączyć za pomocą oprogramowania do edycji lub wbudowanych narzędzi sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) dostępnych w aparatach firmy Canon.

Podczas fotografowania obiektów z bardzo małej odległości zazwyczaj używa się dużego otworu przysłony (mała liczba f), aby do matrycy docierało jak najwięcej światła. Daje to jednak bardzo małą głębię ostrości, co oznacza, że duża część obiektu lub sceny jest nieostra. Sekwencja nastaw ostrości (focus stacking) pozwala wydobyć ukryte piękno i misterne detale w makrofotografii, ale doskonale sprawdza się też przy fotografowaniu krajobrazów, gdy chcemy, aby scena była ostra od przodu do tyłu.

Dzięki ponad dziesięcioletniemu doświadczeniu we współpracy z wydawnictwami przyrodniczymi profesjonalny makrofotograf Matt Doogue jest ekspertem w dziedzinie ręcznego stosowania sekwencji nastaw ostrości. Jednak najnowocześniejsze funkcje aparatów bezlusterkowych systemu EOS R firmy Canon pozwalają osiągnąć ten sam efekt bez konieczności edycji. Dzięki wbudowanym funkcjom sekwencji nastaw ostrości i składania głębi obrazu w aparatach Canon EOS R7 i EOS R10 można uzyskać niesamowite zbliżenia przy minimalnym wysiłku.

W przypadku zamiaru korzystania z funkcji sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) ważny jest wybór najlepszego zestawu makro dla początkujących, ale trzeba również znać praktyczne aspekty korzystania z niego. W tym przewodniku dowiesz się, w jaki sposób Matt wykorzystuje sekwencje nastaw ostrości – zarówno ręczne, jak i wbudowane – do uzyskiwania niesamowitych zdjęć przyrody. Dzięki kilku wskazówkom na temat makrofotografii i najnowszej serii systemów Canon EOS R możesz szybko zacząć robić doskonałe, bardzo ostre zdjęcia.

Sekwencja nastaw ostrości

Zrzut ekranu przedstawiający menu sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon z włączoną funkcją „Focus Bracketing” (sekwencja nastaw ostrości).

Włącz funkcję Focus Bracketing (Sekwencja nastaw ostrości) w menu aparatu i ustaw liczbę zdjęć do zrobienia. Wartość przyrostu ostrości można zwiększyć, gdy obiekt znajduje się dalej od aparatu lub gdy pracuje się z mniejszymi otworami przysłony. W przypadku obiektów makro i większych otworów przysłony należy wybrać mniejszą wartość przyrostu ostrości.

Fotograf Matt Doogue kuca za statywem, aby sfotografować most za pomocą funkcji sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon EOS R7.

„Aby seria zdjęć była idealnie wyrównana, trzeba koniecznie użyć solidnego statywu, który zapobiega zmianie położenia aparatu między zdjęciami” – radzi Matt. Sugeruje, aby robić mniej zdjęć przy fotografowaniu krajobrazów, a więcej w makrofotografii, w przypadku mikroskopijnych obiektów.

Niezależnie od wybranej metody składania zdjęć, pierwszym etapem procesu jest zrobienie serii zdjęć z różnymi ustawieniami ogniskowania w celu uchwycenia pełnej głębi ostrości fotografowanego obiektu. Jest to tzw. sekwencja nastaw ostrości, a niemal każdy aparat systemu Canon EOS R ma funkcję, która automatyzuje ten proces, robiąc serię zdjęć z coraz większą odległością ogniskowania, które można następnie połączyć w jeden obraz.

„Funkcja sekwencji działa od najbliższego punktu ostrości na obiekcie” – wyjaśnia Matt. „Automatycznie zmienia odległość ogniskową obiektywu, robiąc zdjęcie z przyrostem wybranym w menu i w ten sposób skutecznie zmniejszając scenę”.

Zdjęcie mostu z wyostrzoną tylko pierwszą sekcją, zrobione przez Matta Doogue’a z użyciem funkcji sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon EOS R7.

Zdjęcie Matta z serii sekwencji nastaw ostrości, z wyostrzeniem samej kotwicy na pierwszym planie. Aby zapewnić stałą wartość przysłony dla każdego zdjęcia w serii, skorzystaj z preselekcji przysłony (Av) lub trybu ręcznej regulacji ekspozycji. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R7 z obiektywem Canon RF 24mm F1.8 MACRO IS STM; 1/400 s, f/5,6 i ISO 100. © Matt Doogue

Zdjęcie „składane” z serii zdjęć zrobionych przy różnych ustawieniach ostrości, przedstawiające całą wyostrzoną scenę, wykonane przez Matta Doogue’a za pomocą aparatu Canon EOS R7.

Zdjęcie „składane” z serii zdjęć zrobionych przy różnych ustawieniach ostrości, przedstawiające całą wyostrzoną scenę. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R7 z obiektywem Canon RF 24mm F1.8 MACRO IS STM; 1/400 s, f/5,6 i ISO 100. © Matt Doogue

W obiektywie musi być ustawiony tryb autofokusu (AF) – w przypadku obiektywów bez przełącznika AF/MF należy ustawić tryb AF w menu aparatu. Aby mieć pewność, że cały obiekt zmieści się w kadrze, warto użyć szerokokątnego obiektywu i wykadrować końcowy obraz.

Dla Matta menu sekwencji nastaw ostrości jest bardzo łatwe w konfiguracji i obsłudze. „Po wykonaniu kilku złożeń wiadomo, jak działa każda opcja” – mówi.

Gdy wszystko będzie gotowe, wystarczy nacisnąć przycisk migawki, aby zacząć wykonywanie zdjęć. Licznik w górnym rogu wyświetlacza LCD pokazuje pozostałą liczbę zdjęć w serii.

Funkcja sekwencji wyostrzania w aparacie

Zrzut ekranu przedstawiający menu sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon z włączoną funkcją „Focus Bracketing” (sekwencja nastaw ostrości).

Aparaty takie jak Canon EOS R7 i EOS R10 zawierają funkcję składania głębi obrazu w menu sekwencji nastaw ostrości, która umożliwia łączenie zarejestrowanych obrazów w jeden plik JPEG, a także zapisywanie pojedynczych klatek źródłowych.

Zrzut ekranu przedstawiający menu sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon z włączoną funkcją „Depth Composite” (składanie głębi obrazu).

Gdy funkcja składania głębi obrazu jest włączona, można użyć funkcji kadrowania głębi, aby automatycznie przyciąć obraz.

Aparaty Canon EOS R7 i EOS R10 upraszczają ten proces, automatycznie składając sekwencję obrazów w aparacie, bez potrzeby obróbki na komputerze. „Możliwość tworzenia obrazu złożonego w aparacie to prawdziwa rewolucja” – mówi Matt. „Poszczególne obrazy są zapisywane i od razu widać efekt w postaci obrazu ze składaniem głębi. Ponieważ jednak aparat zachowuje zdjęcia składowe serii, można je również przetwarzać samodzielnie lub używać indywidualnie”.

Składanie obrazów w aparacie EOS R7 jest dostępne w każdym trybie ekspozycji. „Sugeruję używanie trybu ręcznego (M), ponieważ daje on pełną kontrolę nad aparatem i ostatecznym wyglądem końcowego obrazu” – mówi Matt. „Aby zapobiec efektom drgań aparatu podczas fotografowania z ręki, potrzebny jest krótszy czas naświetlania, co można osiągnąć, ustawiając wyższą czułość ISO i większy otwór przysłony”.

Dobrym pomysłem jest wykonanie zdjęcia próbnego w celu sprawdzenia prawidłowości ustawień. Ważne jest też utrzymanie stabilności aparatu. „Przy fotografowaniu z użyciem wbudowanej funkcji składania zdjęć prawie zawsze korzystam ze statywu, ponieważ chcę zminimalizować swój wpływ na zmianę kadrowania” — wyjaśnia Matt. Nie jest to jednak idealne rozwiązanie w przypadku dynamicznych obiektów. „W takich sytuacjach krótszy czas naświetlania i wyższa czułość ISO pomagają eliminować wszelkie niezamierzone ruchy fotografa” – dodaje. Wbudowany stabilizator obrazu aparatu EOS R7 daje Mattowi większą swobodę przy fotografowaniu z ręki.

Zdjęcie pręcika kwiatu z małej odległości, złożone ze 100 zdjęć nałożonych na siebie z użyciem wbudowanej funkcji składania głębi obrazu z menu sekwencji nastaw ostrości w aparacie Canon EOS R10. Zdjęcie zrobione przez Matta Doogue’a.

Matt sfotografował ten pręcik kwiatu z użyciem wbudowanej funkcji składania obrazów w aparacie Canon EOS R10. Zaleca wykonywanie większej liczby zdjęć w makrofotografii niż przy fotografowaniu krajobrazów – ten obraz składa się ze 100 klatek. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM; 1/80 s, f/4 i ISO 200. © Matt Doogue

W pełni przetworzona seria 150 zdjęć przedstawiająca kryształek soli, wykonana aparatem Canon EOS R7 z obiektywem Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM przez Matta Doogue’a.

Ten złożony obraz kryształka soli składa się ze 150 klatek przetworzonych w aparacie EOS R7. „To oszczędza mnóstwo czasu, bo nie trzeba łączyć obrazów przy użyciu oprogramowania do obróbki końcowej – mówi Matt. „Nie wyobrażam sobie, jak długo trwałaby obróbka serii 150 obrazów na komputerze”. Zdjęcia zrobione aparatem Canon EOS R7 z obiektywem Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM; 1/30 s, f/7,1 i ISO 320. © Matt Doogue

Wymagana liczba zdjęć w serii zależy od obiektu, ale dzięki wbudowanej funkcji składania zdjęć Matt może łączyć setki zdjęć obiektów tak małych jak kryształki soli. „W przypadku składania zdjęć krajobrazu oczywiście używa się mniejszego otworu przysłony lub większej głębi ostrości, więc nie trzeba robić tylu zdjęć w serii, zwłaszcza gdy fotografujemy większe obszary ostrości jednocześnie” – wyjaśnia. Dodaje również, że w przypadku makrofotografii, używanie zbyt małej głębi ostrości podczas składania zdjęć może prowadzić do dyfrakcji – efektu optycznego, który ogranicza jakość zdjęć – oraz zmniejszenia ilości światła docierającego do matrycy.

Jeśli nie masz aparatu z wbudowaną funkcją składania zdjęć, możesz połączyć zdjęcia za pomocą oprogramowania, takiego jak darmowy program Digital Photo Professional (DPP) firmy Canon, który ma specjalne narzędzie do składania głębi obrazu. „DPP wyrównuje i łączy najostrzejsze części każdego obrazu, aby uzyskać końcowy obraz o zwiększonej głębi ostrości” – mówi Matt.

Digital Photo Professional

Sekwencja nastaw ostrości (focus stacking) w oprogramowaniu DPP

Program DPP firmy Canon mogą bezpłatnie pobrać właściciele aparatów systemu EOS R. Oto jak z niego korzystać do tworzenia obrazów ze składaniem głębi.

Ręczna sekwencja nastaw ostrości

Wprawdzie Matt korzysta z technologii oszczędzających czas dostępnych w aparatach Canon EOS R7 i EOS R10, ale uważa, że ręczna sekwencja nastaw ostrości jest również przydatna. „Tradycyjna metoda sekwencji nastaw ostrości jest najtrudniejsza, ale pozwala bardziej wykazać się kreatywnością i jest dostępna dla każdego” – mówi. „Daje również większą swobodę w wyborze oświetlenia, ponieważ niektóre wbudowane funkcje nie działają z lampą błyskową”.

Jeśli posiadany aparat firmy Canon nie obsługuje sekwencji nastaw ostrości lub składania zdjęć w aparacie, można łatwo wypróbować ręczną sekwencję nastaw ostrości. „Zasady są takie same, przy czym użytkownik musi sam wykonać każde zdjęcie, a następnie przetworzyć całą serię w złożony obraz” – wyjaśnia Matt. Kluczowe znaczenie ma ręczna regulacja ekspozycji i ostrości. „Wyłącz autofokus (AF) i ręcznie ustaw ostrość na najbliższym punkcie obiektu” – mówi. „Użyj trybu Live View aparatu, aby przybliżyć obiekt i precyzyjnie ustawić ostrość”.

Wybór oświetlenia

Zdjęcie z małej odległości skały porośniętej różnymi organizmami, takimi jak grzyby i mchy, zrobione aparatem Canon EOS R10 przez Matta Doogue’a.

Aby zademonstrować możliwości aparatu EOS R10 w zakresie fotografowania przy słabym oświetleniu i składania obrazów, Matt zdecydował się sfotografować skałę. „Skały są często porośnięte różnymi organizmami, w tym grzybami, mchami i porostami” – mówi. Ten obraz to tylko jedno zdjęcie z serii. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM; 1/100 s, f/5 i ISO 500. © Matt Doogue

Seria kilku zdjęć skały z naroślą i mchem, wykonana przez Matta Doogue’a aparatem Canon EOS R10 i w pełni w nim przetworzona.

Do zrobienia tej żywej makrofotografii Matt wykorzystał naturalne światło. „Jest to rezultat wewnętrznej obróbki całej serii zdjęć w aparacie EOS R10” – mówi. Zdjęcie zrobione aparatem Canon EOS R10 z obiektywem Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM; 1/100 s, f/5 i ISO 500. © Matt Doogue

Oświetlenie jest ważne niezależnie od wybranej metody sekwencji nastaw ostrości. Gdy jest za mało światła, czas naświetlania może być zbyt długi, aby wyeliminować rozmycie spowodowane ruchem, natomiast gdy jest jego zbyt dużo, rezultat może być nieoptymalny. Według Matta „naturalne światło doskonale zachowuje kolory i odcienie obiektu, które czasami mogą zostać utracone przy korzystaniu ze zewnętrznych źródeł światła”.

Matt dodaje oświetlenie zewnętrzne, jeśli światło dzienne nie wystarcza. „Stałe źródła światła (LED) są przystępne, lekkie i można je umieścić w dowolnym miejscu wokół obiektu, co prowadzi do uzyskania bardziej dynamicznych kątów” – mówi.

Matt niewiele zmienia ustawienia sekwencji, ale dostosowuje otwór przysłony w zależności od rozmiaru obiektu, liczby wymaganych serii i powiększenia. „Czułość ISO zwykle ustawiam na około 320 w przypadku korzystania z lampy błyskowej, a czas naświetlania na około 1/160 s” – zauważa.

Menu sekwencji nastaw ostrości firmy Canon eliminuje domysły podczas rejestrowania serii obrazów, a najnowocześniejsza funkcja składania głębi obrazu dostępna w aparatach Canon EOS R10 i EOS R7 upraszcza ten proces, oszczędzając czas, eliminując potrzebę przetwarzania końcowego i umożliwiając skupienie się na bardziej kreatywnych decyzjach, takich jak kompozycja i ekspozycja. Ręczna regulacja ostrości nadal stanowi doskonały wybór, gdy wymagana jest największa kontrola.

Matt uważa, że niezależnie od używanej metody sekwencja nastaw ostrości pozwala uatrakcyjnić nudny wygląd każdego obiektu. „Sekwencja nastaw ostrości zmienia zwykłe obiekty w niezwykłe” – mówi. Łatwe w użyciu narzędzia sekwencji nastaw ostrości (focus stacking) firmy Canon umożliwiają rejestrowanie atrakcyjnych, niezwykle ostrych obrazów od przodu do tyłu – od makrofotografii po zdjęcia krajobrazów.


Autorki: Lauren Scott i Andrea Ball

Powiązane produkty

Powiązane artykuły