Monochromatyczne: coś więcej niż czarno-białe

Postrzeganie kolorów jest silnie powiązane z emocjami. Istnieją teorie psychologiczne na temat wpływu różnych kolorów na ludzi. Różni się to w zależności od kultury, ale kolory zielony i niebieski często uważa się za uspokajające, natomiast czerwony i pomarańczowy stymulują, a nawet mogą sprawiać, że odczuwamy głód. Koncepcje te wpływają na nasze decyzje o tym, co ubieramy i jak dekorujemy mieszkania, a w odniesieniu do fotografii wpływają na to, jakie zdjęcie robimy.

Nie wszyscy jednak postrzegają kolory w ten sam sposób. Brytyjski artysta fotograf Chris Ward urodził się z deuteranopią, co oznacza, że ma trudności z dostrzeganiem odcieni zieleni. Odkrył, że jego wzrok jest lepiej dostosowany do rozpoznawania wyraźnych szczegółów, subtelnych kontrastów i zróżnicowanej faktury niż w przypadku innych osób, co dobrze mu służy i pozwala osiągnąć pozycję specjalisty w dziedzinie obrazów monochromatycznych.

Często błędnie używany wymiennie z obrazem czarno-białym, obraz monochromatyczny oznacza obraz, w którym wszystkie elementy w kadrze są w odcieniach jednego koloru. Może to być dowolny kolor, ale najczęściej jest to kolor szary lub sepia. – To, co uważamy za czarno-białe, jest zwykle skalą szarości – wyjaśnia Chris. Obejmuje to cały zakres głębi kolorów w skali szarości. Istnieją pewne sceny, które szczególnie nadają się do obrazów monochromatycznych – dokładnie tych, do których oko Chrisa jest przyciągane w naturalny sposób. Mogą one mieć faktury lub cienie, które tworzą interesujący zakres tonalny – światło przebijające się w lesie, surowe wzory pojawiające się na skałach lub falująca woda rzeki.

Jednak ograniczone, niemal graficzne ujęcia, mogą sprawdzać się równie dobrze. – Moim zdaniem obraz monochromatyczny jest mniej ograniczony niż kolorowy, ponieważ jest już dość abstrakcyjny i można go jeszcze bardziej podrasować bez udziwniania go – mówi Chris. – Gdybym miał mocno prześwietlić obraz kolorowy, wyglądałby okropnie – dodaje. Jednak w trybie monochromatycznym prześwietlenie może nadać obrazowi niezwykły, minimalistyczny charakter.

Chris używał aparatu Canon EOS R6 z obiektywem Canon RF 24-105mm F4-7.1 IS STM, aby mieć maksymalną elastyczność podczas kadrowania ujęć. Wybór obiektywu do fotografii monochromatycznej jest zbliżony do fotografii kolorowej. Różnica polega na komponowaniu ujęć. – Zamiast wykorzystywać kolor do skupiania wzroku widza, używamy jasnych obszarów i kontrastu. W menu Style obrazów można wybrać styl „monochromatyczny”. W ramach tego stylu znajduje się kolejne menu, w którym można regulować wszystko, od ostrości po kontrast – podpowiada Chris. – Można także dodać filtr w aparacie, który zmienia sposób reakcji aparatu na różne kolory, dzięki czemu wszystko, co jest czerwone, zielone, niebieskie, żółte i pomarańczowe, wydaje się ciemniejsze – dodaje. Sam Chris używa filtra czerwonego, aby uzyskać ciemniejsze niebo i listowie w krajobrazach i eliminować niepożądane czynniki rozpraszające uwagę.

Jeśli używasz korpusu aparatu systemu EOS R firmy Canon z obiektywami EF lub EF-S, adapter EF-EOS R z uchwytem filtra wsuwanego umożliwia także stosowanie filtra szarego lub polaryzującego z myślą o ożywieniu krajobrazu.

Zdjęcia zrobione aparatem Canon EOS R6 przy użyciu funkcji Style obrazów zostaną zapisane jako skompresowane pliki JPEG. Jeśli jednak fotografujesz w formacie RAW, pliki zachowają pełen zakres danych zarejestrowanych przez aparat. – Zaletą pracy z plikami RAW jest to, że zapewniają mi więcej danych podczas edycji – mówi Chris.

Na co dzień Chris często fotografuje w kolorze. – Rozmawiałem z różnymi fotografami i wydaje mi się, że osobom, które nie są daltonistami, łatwiej fotografować w trybie monochromatycznym, jeśli ustawią wyświetlacz aparatu na tryb monochromatyczny. Fotografowie, którzy są daltonistami, wolą fotografować w kolorze – zauważa.

– Na początku kariery usłyszałem dobrą radą dotyczącą edycji fotografii czarno-białej: warto początkowo przesadzić z ustawieniami – mówi Chris. – Gdy przesuwamy suwak w oprogramowaniu do edycji, istnieje pewien zakres, w którym obraz wygląda dobrze. Jeśli przesadzimy, obraz będzie wyglądał źle. Z kolei zbytnia powściągliwość nie da wystarczającego efektu – kontynuuje. – Jeśli jednak zaczniemy z wysokiego C i stopniowo stonujemy efekty, rezultat będzie optymalny — wyjaśnia.

Co zaskakujące, kolor może być naprawdę ważnym narzędziem edycji monochromatycznej. – Po konwersji obrazu na czarno-biały w oprogramowaniu do edycji mamy dostęp do suwaków kanałów koloru – wyjaśnia. – Ponieważ kolor może być narzędziem do tworzenia kontrastu, podczas edycji można określić, gdzie kolor ma odgrywać tę rolę, i tworzyć kontrast tonalny – podkreśla.

W zależności od oprogramowania dostępnych jest zazwyczaj sześć suwaków koloru. Każdy z nich wpływa na luminancję innego kanału koloru. Przykładowo na zdjęciach krajobrazów można zmienić odcień nieba, regulując suwaki koloru niebieskiego i cyjanowego, a także odcień roślinności za pomocą suwaków koloru żółtego i zielonego. Suwak koloru czerwonego może być przydatny w przypadku ceglanych budynków, a suwak pomarańczowego może pomóc w poprawie odcieni skóry na portretach.

– Najtrudniejsze jest prawdopodobnie przetworzenie skał w otoczeniu trawy – wyjaśnia Chris. – W przypadku konwersji na tryb monochromatyczny mogą one być wyświetlane jako półtony, z których żaden nie wyróżnia się na tle drugiego. W oprogramowaniu do edycji zdjęć można zmienić jasność kanału zielonego i żółtego. Wówczas skała pozostaje bez zmian, ale trawa staje się jaśniejsza. W przypadku kwiatów można używać kanałów do oddzielania odcieni w różnych częściach rośliny – dodaje.

Gdy Chris wykonuje całkowicie czarno-białe zdjęcia, przestawia drukarkę na na tryb skali szarości, ale częściej drukuje w kolorze.

– Zazwyczaj w postprodukcji nadaję swoim obrazom subtelne odcienie, a następnie drukuję je w kolorze” – mówi. – Zwiększam poziom ekspozycji o około pół stopnia. To dlatego, że obraz na ekranie zawsze jest jaśniejszy niż na wydruku – wyjaśnia.

Chris lubi korzystać z efektu podzielonych tonów, stosując inne kolory do podświetleń i ciemnych obszarów. – Jasnym obszarom nadaję nieco cieplejszy charakter, a cieniom – chłodniejszy. To naprawdę podnosi jakość obrazu – mówi.

Niewielka drukarka A3, taka jak Canon imagePROGRAF PRO-300, idealnie nadaje się do drukowania monochromatycznych wydruków w wysokiej jakości.

Jeśli pomysł eksperymentowania z fotografią monochromatyczną przypadł Ci do gustu, od czego najlepiej zacząć? – Warto poćwiczyć z kwiatami – podpowiada Chris. – Istnieje wiele subtelnych tekstur i różnych kolorów, którymi można się pobawić. Jeśli uda się nam nadać kwiatom naturalny wygląd w trybie monochromatycznym, a bardzo często to właśnie kolor określa kwiat, będziemy mogli wykorzystać te same techniki w przypadku innych zdjęć – dodaje.

Wiele słynnych i kultowych zdjęć w historii wykonano w czerni i bieli – niesamowite krajobrazy Ansela Adamsa, empatyczne portrety Dorothei Lange lub żywe sceny uliczne Henriego Cartiera-Bressona. Ich autorzy nie byli daltonistami. Pracowali z narzędziami dostępnymi przed pojawieniem się fotografii kolorowej, ale widzieli świat inaczej, doceniając wzory, misterne detale, odcienie szarości.

Dziś opcje trybu monochromatycznego w aparatach cyfrowych umożliwiają wykonywanie tych samych czynności – oglądanie otoczenia z innej perspektywy i interpretowanie tego, co widzimy, na nowe sposoby.



Autorka: Rachel Segal Hamilton