Fotografowanie tajemnic natury: opowieść o projekcie zielonej rewitalizacji

Wietrzne klify, nadjeziorne bagna i spokojne lasy – naturalne siedliska są atrakcyjne dla fotografów przyrodniczych i krajobrazowych, którzy potrafią cierpliwie dokumentować stopniowe zmiany i rozwój na przestrzeni kilku pór roku. Czasami jednak fotografia może uwieczniać jeszcze głębszą zmianę w czasie, np. zieloną rewitalizację opuszczonego kamieniołomu przywracanego naturze.

Pasją Gayle, fotografki prowadzącej konto Natured Secrets, jest różnorodność biologiczna i zielona rewitalizacja przestrzeni. Udokumentowała powolny rozwój brytyjskiego projektu zielonej rewitalizacji obok swojego domu. Ma nadzieję, że jej praca zainspiruje innych do zwrócenia kawałka ogrodu naturze.

Historia rozpoczęła się 20 lat temu, kiedy Gayle zalesiła teren obok swojego domu w Górach Pennińskich w północno-zachodniej Anglii, przekształcając w ten sposób nieużywany kamieniołom i dawną farmę norek w przyrodniczą atrakcję.

Teraz gdy wróciły tam zwierzęta i rośliny, spełnia się marzenie Gayle („podróż nadziei”) polegające na wyeliminowaniu granicy między jej ogrodem a tym zrewitalizowanym obszarem i utworzeniu zakątka dzikiej przyrody.

„Kiedy tu przyjechaliśmy, chciałam nadać tej otwartej przestrzeni inny wymiar, aby miało bliższy związek ze środowiskiem” – mówi Gayle, która ma tytuł inżyniera uzyskany na wydziale Ekologii i Ochrony Przyrody uniwersytetu w Lancaster. „Pierwotny krajobraz zmienił się w nieużytek wskutek działalności przemysłowej. Gdy kamieniołom przestał funkcjonować, zaczęło to wracać życie. Nastąpiło odrodzenie.

„Zaczęliśmy od transformacji obejmującej stworzenie namiastki ogrodu w tym krajobrazie, tak aby nie dało się dostrzec wyraźnej granicy między nimi. Nie sądziłam, że będziemy mieli prawdziwy ogród. Staraliśmy się tylko „ujarzmić naturę”.

Gleba zaczęła się powoli odradzać, a Gayle uznała, że ten proces jest idealnym tematem długoterminowego projektu fotograficznego. „Przez kilka lat uczęszczałam do Szkoły Sztuki Botanicznej w Chelsea i zawsze uważałam, że [gleba] zasługuje na to, by ją dokumentować” – mówi. „Można to robić w czasopismach i mikrowitrynach internetowych, ale ja stawiam na naukę i kreatywność. Miałam nadzieję, że moje zdjęcia będą nieco inne.

W naszym opuszczonym kamieniołomie widać ślady działalności przemysłowej, ale natura stopniowo odzyskuje grunty. Jako opiekunowie obszaru o zapierającej dech w piersiach mieszance historii, przemysłu, geologii, dzikiej przyrody i flory, chcę zarejestrować przebieg, rozwój i wzrost bioróżnorodności, wykorzystując fotografię jako dziennik”.

Dziś obszar tętni przyrodniczym życiem. Mamy tu brązowe zające, trzmiele, skowronki, kuliki, czajki, nimfy stawowe, pustułki i sarny. Istny raj dla fotografa. Barwna mieszanka terenów podmokłych, użytków zielonych i obszarów leśnych wraz z ukwieconymi łąkami przyciągnęła mnóstwo dzikich zwierząt.

„W ciągu ostatnich 20 lat pomogliśmy zregenerować grunt. Słodkowodne źródła przyczyniły się do rozkwitu podmokłych dolin i powiązania stawów otoczonych kamieniami z nowymi nieuszczelnionymi stawami” – mówi Gayle.

„Zasadziliśmy rodzime lasy liściaste. Obserwowaliśmy ich rozwój i powolne zarastanie aksamitnymi mchami. Mamy tam teraz bujną zieleń przez cały rok, więc mogą tam żyć różne gatunki zwierząt. Gałęzie i pnie są mocno zarośnięte mchem. Całość przypomina miniaturowe zagubione światy oglądane przez szkło powiększające”.

Jeśli zdecydujesz się dokumentować własny projekt, np. zakątek ogrodu zwracany naturze, postaw na odpowiedni aparat i obiektyw. Do fotografowania tych małych światów Gayle używa aparatu Canon EOS 6D Mark II i jednego z posiadanych makroobiektywów. „Aparat zapewnia bliski kontakt z określonym organizmem. Mogą to być fotografowane z bliska kwiaty, owady czy zarodniki paproci” – mówi. „Dostrzegam rzeczy, których wcześniej nie zauważałam. To uświadamia mi, jak dzięki obiektywowi można mieć bliższy kontakt z naturą”.

Kontakt z przyrodą stał się jeszcze silniejszy, gdy w odbudowanej przez Gayle i murarzy przy użyciu surowca z kamieniołomu stodole pojawiła się rodzina sów. Stodoła stała się nowym domem dla ptaków.

Dzięki umiejętności obserwowania świata przez obiektyw i oczekiwania w ciszy na pojawienie się sów dostrzegam więcej szczegółów” – mówi Gayle. „Zauważam ruch trawy, zmiany światła, ćmy, ptaki oraz kwiaty, których one dotykają. Przez krótką chwilę jestem ofiarą, gdy obiektyw wychwytuje szpony krążącego nad głową ptaka. Cała narracja zmienia się, w miarę jak się przemieszczam. Staję się myśliwym”.

Gayle używa drugiej pełnoklatkowej lustrzanki cyfrowej z dłuższymi obiektywami EF. Mając jeden korpus do makroobiektywów i jeden do teleobiektywów, nie musi tracić czasu na wymianę optyki. Te narzędzia pomagają jej uwieczniać spektakularne niebo i ptaki w locie, np. sowy. Bardzo ważna jest stabilizacja obrazu, ponieważ Gayle nie używa statywu.

„Aby mocno przybliżyć sowy, używam obiektywu EF 600mm f/4L IS III USM” – mówi. „Jestem daleko i nie mam osłony. Nie mogę liczyć na to, że zobaczę jelenia lub ptaka z bliska. Trudno nawet sfotografować rudzika ze względu na wielkość drzew. Obiektyw 600 mm zapewnia idealne zdjęcia, ponieważ jako obiektyw stałoogniskowy cechuje się ostrością. Z kolei obiektyw Canon EF 100-400mm f/4.5-5.6L IS II USM umożliwia mi przybliżanie i oddalanie obrazu, więc mogę uchwycić ptaka, który się porusza lub zbliża się do mnie. Dystans nie stanowi problemu”.

Gayle dokumentowała również projekt zielonej rewitalizacji poprzez ankiety, suszenie kwiatów, konserwowanie roślin w alkoholu, szkicowanie i malowanie akwarel. Najbardziej uwielbia krótkie spotkania z dziką przyrodą, która przeniosła się w to miejsce. Jest przekonana o korzyściach interakcji z naturą dla zdrowia psychicznego. „Patrzenie przez obiektyw wczesnym rankiem uspokaja i koi nerwy” – wyjaśnia. „Mogę oddawać ten stan umysłu, udostępniając zdjęcia w mediach społecznościowych. Dzięki nim inne osoby mogą zobaczyć uroki otaczającego nas świata”.

Gayle zachęca wszystkich do zajęcia się podobnym projektem. Można zacząć od kilku drzew lub krzewów, które przyciągną ptaki i owady. „Warto zasadzać drzewa, jeśli to możliwe” – radzi. „Nie potrzeba do tego zbyt dużo miejsca. W ciągu sześciu, siedmiu lat będziemy mieć zalesiony teren do spacerowania i rozkoszowania się przestrzenią”.

Autorka: Lorna Dockerill